DAN NEZAVISNOSTI BOSNE I HERCEGOVINE
Ove godine 1. marta, po 29. put obilježava se Dan nezavisnosti Bosne i Hercegovine.
Naime, 28. februara 1995. godine Skupština Republike Bosne i Hercegovine izglasala je Zakon o 1. martu po kojem je propisano da se taj dan obilježava kao praznik- Dan nezavisnosti Bosne i Hercegovine. Dana 29. februara i 1. marta 1992. godine, organizovan je referendum za nezavisnost Bosne i Hercegovine. Da bismo shvatili značenje tog datuma trebamo se vratiti u blisku prošlost.
Historijski slijed događaja u vremenu disolucije SFRJ i sloma socijalizma krajem 80-ih godina XX stoljeća, doveo je do prelomnih momenata u razvoju Bosne i Hercegovine tokom 1990. godine., zatim 1991. i 1992. godine.
Tokom 1990-e godine u Bosni i Hercegovini je ukinut jednopartijski, a uveden višepartijski sistem.
U novembru 1990. godine organizovani su višestranački izbori. Novoizabrani višestranački saziv Skupštine Bosne i Hercegovine konstituisan je početkom 1991. godine.
Sredinom 1991. godine u Skupštini Bosne i Hercegovine započela je diskusija o političkoj budućnosti Republike Bosne i Hercegovine. Kraj osamdesetih i početak devedesetih godina prošlog stoljeća označio je raspad socijalizma u Evropi, kao i bivšoj SFRJ. U novonastalim historijskim okolnostima uslovljenim disolucijom SFRJ, rasprava o budućnosti Bosne i Hercegovine slijedila je kao nužnost odlučivanja o daljnjem državnopravnom statusu Republike Bosne i Hercegovine. Radi se o tome da je disolucija SFRJ tokom 1991. godine i početkom 1992. godine ušla u svoj krajnji ishod. Zapravo, tokom 1991. godine tri jugoslovenske republike: Hrvatska, Slovenija i Makedonija su provele referendume građana i proglasile svoju suverenost i nezavisnost. Srbija i Crna Gora su odlučile formirati Saveznu Republiku Jugoslaviju. U takvim okolnostima organi Jugoslovenske federacije su prestali funkcionisati.
Tokom ljeta i jeseni 1991. godine u Skupštini Bosne i Hercegovine došlo je do polarizacije i međustranačkog sukobljavanja u diskusiji o političkoj budućnosti Bosne i Hercegovine.
Pitanje sukobljavanja vodećih stranaka je pitanje historijskog prava Republike Bosne i Hercegovine da se, kao i druge jugoslovenske republike, u uslovima disolucije federativne Jugoslavije, opredjeli za svoj suverenitet i nezavisni državnopravni status.
U Parlamentu Bosne i Hercegovine su se oblikovale dvije političke opcije oko budućnosti Bosne i Hercegovine.
Opciju o suverenom i nezavisnom državnopravnom statusu Republike Bosne i Hercegovine zagovarale su: Stranka demokratske akcije, Hrvatska demokratska zajednica, Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine, Savez reformskih snaga za Bosnu i Hercegovinu, Liberalna stranka, Muslimanska bošnjačka stranka i Demokratski socijalistički savez.
Drugu opciju su zastupale Srpska demokratska stranka i Srpski pokret obnove, odbijale su svaku mogućnost suverenog i nezavisnog statusa Republike Bosne i Hercegovine, u službi Miloševićevog projekta Velike Srbije.
Izlaz iz međustranačkog sukobljavanja pronađen je u ideji raspisivanja referenduma građana o statusu Bosne i Hercegovine. Skupština Bosne i Hercegovine je 25. januara 1992. godine, donijela odluku o raspisivanju republičkog referenduma građana o suverenom i nezavisnom državno-pravnom statusu Bosne i Hercegovine.
Referendum je proveden 29. februara i 1. marta 1992. godine. U to turbulentno vrijeme, na referendum se odazvalo 64% građana Bosne i Hercegovine, upisanih u državni birački spisak građana. Velika većina, zapravo njih 99% koji su pristupili izjašnjavanju na referendumu pozitivno se izjasnilo da država Bosna i Hercegovina dobije status suverene i nezavisne države Bosne i Hercegovine.
Na temelju rezultata referenduma, zemlje Evropske zajednice, njih dvanaest su 6. aprila 1992. godine donijele odluku o međunarodnom priznanju Republike Bosne i Hercegovine. Potom su Bosnu i Hercegovinu 7. aprila 1992. godine priznale Sjedinjene Američke Države i mnoge druge zemlje svijeta. Do kraja 1992. godine Bosna i Hercegovina je dobila međunarodno priznanje od 76 zemalja svijeta. U organizaciju Ujedinjenih nacija Bosna i Hercegovina je primljena 22. maja 1992. godine. Time je Bosna i Hercegovina postala subjekt međunarodnog prava i faktor izgradnje mira u svijetu.
Važan momenat koji je vezan za pripremu i održavanje referenduma odnosi se na sam sadržaj referendumskog pitanja.
Referendumsko pitanje je glasilo: „Jeste li za suverenu i nezavisnu Bosnu i Hercegovinu, državu ravnopravnih građana, naroda Bosne i Hercegovine- Muslimana, Srba, Hrvata i pripadnika drugih naroda koji u njoj žive?“
U strukturu referendumskog pitanja ugrađeni su principi ZAVNOBiH-a:
- Bosna i Hercegovina je država ravnopravnih građana. Ona je istovremeno država svojih ravnopravnih naroda Srba, Hrvata, Bošnjaka i pripadnika drugih naroda koji žive u Bosni i Hercegovini.
Time je referendumsko pitanje afirmisalo subjektivitet svakog građanina kao individue i ravnopravnost naroda koji su ostvarili nacionalnu emancipaciju u okviru Bosne i Hercegovine.
Istovremeno Bosna i Hercegovina nije imala sreće da u miru razvija svoju nezavisnost i državnost. Već početkom aprila 1992. izvršena je agresija na Bosnu i Hercegovinu. Agresiju su sprovele snage odane Slobodanu Miloševiću, koji je imao plan da Bosna i Hercegovina ostane u sastavu Savezne Republike Jugoslavije, zapravo Velike Srbije. Ali, zahvaljujući svojim hrabrim kćerima i sinovima Bosna i Hercegovina se branila i odbranila.
Pored svih nedaća Bosna i Hercegovina egzistira kao nezavisna i suverena država unutar svojih historijskih i međunarodno priznatih granica.
SVIM UČENICIMA, RODITELJIMA, UPOSLENICIMA I GRAĐANIMA SRETAN DAN NEZAVISNOSTI BOSNE I HERCEGOVINE
